Yesilhisar'in Sesi

AHMET YESEVİ

AHMET YESEVİ

Ahmet Yesevi... Türklerin manevî hayatına asırlarca hükmeden, Türk halk sufilik geleneğinin kurucusu; Arslan Baba’dan teslim aldığı emaneti, insanlara “hikmet”leri aracılığı ile damla damla özümseten; kutsal emaneti Horasan Erenleriyle dünyanın dört bucağına ulaştıran; Türk diliyle yazdığı hikmetleriyle dilimizin gelişmesi ve zenginleşmesine büyük katkısı olan, “Pîr-i Türkistan”, Büyük Veli, öncü şair...

Ahmet Yesevi’nin hayatı hakkında bilinenler menkıbelere dayanmaktadır. Eldeki bilgilere göre, Çimkent şehrine bağlı Sayram kasabasında, bazı kaynaklara göre ise bugünkü adı Türkistan olan Yesi’de doğmuştur. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 1093 yılında doğduğu, 73 yıl yaşadığı ve 1166 yılında vefat ettiği kabul edilmektedir.

Babası Sayram’ın meşhur mutasavvıflarından olan İbrahim Ata (İbrahim Şeyh), annesi ise Sayramlı Musa Şeyhin kızı Ayşe Hatun’dur. Yedi yaşındayken annesini, ardından babasını kaybetmiş ve ablası Gevher ﬁehnaz tarafından büyütülmüştür.

İlk eğitimini babasından alan Yesili Ahmet, manevî eğitimini Yesi’de devrin meşhur mutasavvıfı Arslan Baba’dan almıştır. Daha sonra Buhara’ya giderek Yusuf Hemedani’nin yanında manevi eğitimini tamamlamış ve onun ölümü üzerine 1160’da halife olmuştur. Bir süre sonra da Yesi’ye dönerek, hayatının kalan kısmını insanları irşatla geçirmiştir.

Altmış üç yaşına geldiğinde tekkesinin avlusuna yaptırdığı çilehaneye girmiş ve ömrünü burada tamamlamıştır. Türbesi, Türkistan şehrindedir.

Yahya Kemal, Ahmet Yesevi’nin Türk tarihi bakımından önemini; “ﬁu Ahmet Yesevi kim, bir araştırın, göreceksiniz, bizim milliyetimizi asıl onda bulacaksınız.” sözleriyle ifade eder.

Tasavvufi Türk halk şiirinin öncüsü olan Ahmet Yesevi, düşüncelerini yayabilmek için millî nazım şekli olan dörtlüklerle, hece vezninde, yalın bir Türkçeyle şiirler yazmıştır. “Hikmet” adı verilen ve Divan-ı Hikmet adıyla bir kitapta toplanan şiirler, İslamiyetin Türkler arasında yayılmasında büyük rol oynamıştır.

Ahir zaman şeyhleri

Durmaz keramet satar

Ahir zaman şeyhleri

Her gün battıkça batar,

Ahir zaman şeyhleri

Farzı geriye atar,

Nafile oruç tutar,

Dini paraya satar,

Ahir zaman şeyhleri

Beline kuşak bağlar,

Sözleri yürek dağlar

Para toplarken ağlar,

Ahir zaman şeyhleri

Ağlaması göz boyar,

Her gün ayağı kayar,

Kendini adam sayar,

Ahir zaman şeyhleri

Başına sarık sarar,

Kendine mürit arar,

İlmi yok neye yarar,

Ahir zaman şeyhleri

Dünyaya kucak açar,

Zoru görünce kaçar,

Her yere küfür saçar,

Ahir zaman şeyhleri

Şeyhlik ulu bir iştir,

Hakka doğru gidiştir

Yaklaşılmaz ateştir,

Ahir zaman şeyhleri

Salih şeyhler nerdedir,

Kötüler her yerdedir,

Hak yoluna perdedir,

Ahir zaman şeyhleri

Ahmed Yesevi

Sekiz yaşımda sekiz yandan yol açıldı bana, güzel söz söyleyeyim diye başlarıma nurlar saçıldı. Allah’a hamd olsun, bana insanı kamillere içirilen mey içirildi. Ben nasıl peygamberimizden fazla yaşayayım, o sebepten dolayı altmış üç yaşımda girdim mezara ben.

Namazını kılıp yerden kaldırdılar

Bir anda cennet içine ulaştırdılar

Ruhunu alıp “İlliyyin” cennetine girdirdiler